ضحاک و کاوه

ضحّاک (اژی‌دهاک) پسر مرداس، پس از پیمان با ابلیس پدرش را می‌کشد و بر تخت سلطنت می‌نشیند.

به هنگام پادشاهی ضحّاک، ابلیس در شمایل آشپز برای وی غذاهای لذیذ گوشتی گوناگونی می‌پزد و چون شاه آرزویی از او می‌خواهد برآورده کند، ابلیس بوسیدن کتف‌های شاه را آرزو می‌کند، که در آن هنگام دو مار سیاه از کتف‌ها می‌رویند.

((نکته:در مطالب بخش ماوراالطبیعه از انرژی مادر زمین یا کندالینی و همچنین نماد کادوسیوس یا همان جامی که دو مار از آن بالا می روند (نماد مشهور پزشکی) صحبت به میان آمده است.

سه کانال بسیار مهم انرژی در بدن انسان وجود دارد که کانال اصلی یا سوشومنا در ستون فقرات از انتهای استخوان دنبالچه یا Sacred Bone به صراط مستقیم! بالا آمده تا تاج سر و دو کانال دیگر به نامهای آیدا و پینگالا همانند مار به دور آن پیچیده اند.

 

 برای بیداری! کندالینی باید به صراط مستقیم هدایت شود و نه راست و نه چپ. هر کدام را به غیر از سوشومنا برگزیند دچار افراط و تفریطی در مهربانی یا عدالت می شود.در نمایی این دو مار ضحاک را می توان عدم هدایت صحیحی از این انرژی دانست.

هدف نهایی این دو مار رسیدن به تاج سر و غده صنوبری است در مرکز مغز. هیچ چیز آن دو را اغنا نمی کند مگر مامن امنی در مغز. این نوع تغذیه می تواند نمادی از گمراهی ضحاک و فریب خوردن وی برای تشخیص ثواب و ناثواب باشد.))

 

“”و باز ابلیس در لباس پزشک برای آرام کردن مارها روزانه مغز دو انسان را به عنوان غذای ماران تجویز می‌کند.

از سوی دیگر در ایران علیه جمشید شورش می‌شود و نامجویان ضحّاک را از کشور تازیان به ایران می‌آورند و پادشاهش می‌کنند.

دو مرد، آشپزی ضحّاک را به عهده می‌گیرند تا هر روز یکی از دو قربانی را نجات بخشند، به این شکل که مغز یک جوان را با مغز گوسفند می‌آمیزند و به ماران می‌خورانند و جوان دیگر را به کوه می‌فرستند.

اگر با آغاز هر پادشاهی در شاهنامه ما اغلب از آبادانی و دادگری شاهان می‌شنویم، پادشاهی ضحّاک دگرگونه است.

کردار خردمندان پنهان می‌شود و کام دیوانگان رواج می‌یابد. هنر و راستی خوار می‌شود و جادویی ارجمند. دست دیوان دراز است و از نیکی تنها به راز می‌توان سخن گفت.”"

 

 

ضحاک ماربدوش و نمادگرایی در اساطیر ایران زمین بخش دوم 

فریدون

  

نکته بخشهای با رنگ آبی حاوی توضیحات کلیدی هستند


چهل سال مانده به اتمام هزاره‌اش، ضحّاک خواب فریدون را می‌بیند و پایان نگون‌بختی‌اش را. بنابراین تلاش می‌کند که او را بیابد و بکشد. اما فرانک، مادر فریدون که همسرش را ضحّاک کشته، فریدون را ابتدا به گاوی شیرده می‌سپارد و سپس به مردی کوهی تا او را پنهانی بپرورد.

این دو عدد همواره در اساطیر دیده می شود. چهل و هزار. نمادی است از به پایان رسیدن و رسیدن بنیادی جدید. انسان به واسطه کتب و متون مقدس که از هزاره ها به عنوان اعصار رهایی یاد کرده اند در انتظار فرج است و این چهل نمادی بر اصرار تغییر در این هزاره سیاه ضحاک است.

فریدون برای فرج می آید تا بر دجال زمان خود پیروز شود و مردمش را نجات دهد. شباهت این بخش از داستان با داستان حضرت موسی و جدایی موقت فرزند و مادر در خور توجه است. این گاو شیرده نه که گاوی است که می گویند بل شخصی است مورد اطمینان و دایه ای است نیکو برای پروراندن فریدون ضحاک کش تا بپروراند جوانی تنومند و غیور برای مبارزه با دیوان و مرد کوهی رهرو ایست که بال معنوی فریدون را پرورش می دهد همانطور که گاو شیرده بال مادی فریدون را پروراند.  

گاو پرمایه را ضحّاک می‌یابد و می‌کشد. (این بخش داستان بسیار اسطوره‌ای است و اسطوره‌های آفرینش ایرانیان باستان را بازآفرینی می‌کند که اهریمن ششمین آفریده‌ی اورمزد، یعنی گاو و سپس کیومرث را می‌کشد.)

فریدون جان سالم به در می‌برد و شانزده ساله است که از کوه پایین می‌آید تا کین پدرش را از ضحّاک بگیرد.

این سن یعنی 16 سالگی نمادی بر بیداری و آمادگی فریدون است در نوجوانی. بیداری در زمانی که هنوز گناهی مرتکب نشده و آماده دادخواهی است.

کاوه‌ی آهنگر

  

روزی کاوه نزد ضحّاک می‌رود و دادخواهی می‌کند که شاهی برای توست و “رنج و سختی” برای ما و از او پسرش‌ را پس می‌گیرد که قرار بود خوراک ماران شود.

کاوه سپس به بازار می‌رود و مردم را سوی خود می‌خواند؛ چرم آهنگری‌اش را بر نیزه می‌کند و پرچم کاویانی را برپا می‌دارد؛ علیه ضحّاک برمی‌خیزد و مردم را به هواداری از فریدون فرا می‌خواند.

این‌گونه همه به گِرد فریدون جمع می‌شوند و بر ضحّاک می‌شورند.

کاوه مردی است که از خود می گذرد تا عدل را بیاورد و می داند که شخصی لایق باید این امر خطیر را هدایت و به سر منزل مقصود برساند و آن، فریدون است.

شهرناز و ارنواز

شهرناز و ارنواز خواهران (به روایتی دختران) جمشیدند که از آنان در اوستا نیز نام رفته است. آنان زنانی اسطوره‌ای هستند که به بی‌مَرگان می‌مانند. بانوان جمشیدند، سپس ضحاّک (که هزار سال عمر می‌کند) و پس از آن به همسری فریدون درمی‌آیند و از مرگ آنان سخنی نمی‌رود.

آنان را “لرزان چو بید” نزد ضحّاک می‌برند و چاره‌ای برایشان نمی‌ماند که برای زنده ماندن به همسری ضحّاک درآیند. ضحّاک به آنان جادویی و بدخویی می‌آموزاند:

 

ندانست خود جز بد آموختن / جزاز کشتن و غارت و سوختن

فریدون پس از فتح پایتخت، سر آنان را می‌شوید تا روان‌شان را از تیرگی‌ها و آلودگی‌ها بپالاید.

شستن سر نمادی بر پاکیزگی چاکرای تاج برای ارتباط با خداوند است.

آنگاه زنان به او باز می‌گویند که ضحّاک برای نگون ساختن فال اخترشناسان دست به کشتار گسترده‌ی مردم و حیوان زده، تا تنش را در خون آنان بشوید.

پس فریدون ضحّاک را می‌یابد؛ در کوه دماوند به بند می‌کشد و جهانی از او آرامش می‌گیرد.

انگشتر سلیمان

«انگشتری سلیمان علیه السلام» همان انگشتر و مُهر حضرت سلیمان علیه السلام است که گویند اسم اعظم الهی بر آن نقش بسته بود و سلطنت وی بر اِنس و جِن، وابسته آن بود، و دیوی، به شکل حضرت سلیمان علیه السلام، آن انگشتری را به دست آورد و چندی سلطنت کرد تا بار دیگر، انگشتری به دست حضرت سلیمان علیه السلام افتاد و سلطنت خود را باز یافت. نامهای دیگر آن: «خاتم جم»، «خاتم جمشید»، «انگشتری جم» و «انگشتری جمشید» است. («فرهنگ فارسی معین»، ج 5، ص 190)

یکی از خصائص حضرت قائم (عج) در هنگام ظهور، دارا بودن انگشتری سلیمان علیه السلام است. امام رضا علیه السلام در ضمن روایتی فرمود: «قائم (عج) کسی است که هر گاه خروج کند... انگشتری سلیمان علیه السلام و عصای حضرت موسی علیه السلام، همراه اوست».(«اعلام الوری»، ص 407، - «کشف الغمه»، ج 3، ص 445)

و این همان انگشتری است که حضرت علی (ع) در هنگام رکوع به گدا می دهد که سلمان آنرا از گدا خریده و به حضرت باز می گرداند.  (وبلاگ نویس )

 یکی از جذاب ترین تعبیرات "نفس و عشق" قصه دیو و سلیمان است که از دیر باز در ادب پارسی به اشاره و تلمیح از آن یاد شده است. قصه چنین است:سلیمان فرزند داوود، انگشتری داشت که اسم اعظم الهی بر نگین آن نقش شده بود و سلیمان به دولت آن نام ،دیو و پری را تسخیر کرده و به خدمت خود آورده بود،چنانچه برای او قصر ایوان و پیکره ها می ساختند.(سبا/۱۱۳) ، این دیو ان همان لشگریان نفسند که اگر آزاد باشندآدمی را به خدمت خود گیرند و هلاک کنند و اگر در بند و فرمان سلیمان روح باشند خادم دولتسرای عشق شوند. روزی سلیمان انگشتر خود را به کنیزکی سپرد و به گرمابه رفت،دیوی از این واقعه باخبر شد،در حال خود را به صورت سلیمان در آورد و انگشتر را از کنیزک طلب کرد.کنیز انگشتر به وی داد و او خود را به تخت سلیمان رساند و بر جای او نشست و دعوی سلیمانی کرد.

خلق از او پذیرفتند (از آنکه سلیمانی جز صورتی و خاتمی نمی دیدند) چون سلیمان از گرمابه بیرون آمد و از ماجرا خبر یافت گفت سلیمان حقیقی منم، اما خلق او را انکار کردند و سلیمان که به ملک اعتنایی نداشت و در عین سلطنت هم خود را " مسکین و فقیر" می دانست، به صحرا و کنار دریا رفت و ماهیگیری پیشه کرد. اما دیو چون به تلبیس و حیل بر تخت نشست و مردم انگشتری با وی دیدند و ملک بر او مقرر شد روزی از بیم آنکه مبادا انگشتری بار دیگر به دست سلیمان افتد آن را در دریا افکند تا به کلی از میان برود و خود به اعتبار پیشینب مردم حکومت کند چون مدتی بدینسان گذشت مردم آن لطف و صفای سلیمان را در رفتار دیو ندیدند. به تدریج ماهیت ظلمانی دیو بر خلق آشکار شد و جمله دل از او بگردانیدند و در کمین فرصت بودند تا او را از تخت به زیر آورند و سلیمان حقیقی را بر جای او نشانند. در این احوال ،روزی سلیمان ماهیی گرفت و شکم آن را بشکافت و از قضا خاتم گمشده را در شکم ماهی یافت و بر دست کرد.

سلیمان به شهر نیامد اما مردم از این ماجرا خبر دار شدند و دانستند که سلیمان حقیقی در خارج از شهر است . پس در روز سیزده نوروز بر دیو بشوریدند و همه از شهر بیرون آمدند تا سلیمان را به تخت بازگردانند. و این رو ز به خلاف تصور عام روزی فرخنده و مبارک است. و شاید رسم خوردن ماهی در شب نوروز تجدید خاطره ای از یافتن نگین سلیمان و رمزی از تلاش انسان برای وصول به اسم اعظم عشق باشد که با نوروز و رستاخیز بهار همراه است و از همین روی نسیم نوروز نزد عارفان همان نفس رحمانی عشق است که از کوی یار می آید و چراغ دل می افروزد. (بر گرفته از کتاب "مقالات" دکتر الهی قمشه ایگویند حضرت سلیمان که علاوه بر مقام نبوت مقام پادشاهی را نیز داشت و به زبان کلیه حیوانات آشنا بود و جن انس و دیو و باد و تمام موجودات در اختیاراتش بود روزی ضمن مناجات به خداوند با عجز و لابه عرض کرد که بارالها که اجازه ده فقط یک روز جمیع مخلوقات تو را به ضیافت دعوت کنم و یک وعده یه آنان غذا بدهم خدای تعالا در خواست سلیمان را نمی پذیرفت و ضمن وحی به او نصیحت می فرمود که از اجرای این نیت در گذر ولی حضرت سلیمان مرتبا بر اصرار و درخواست خود می افزود و از خدا می خواست تا اجازه دهد تمام موجودات روی زمین را مهمان و یک وعده غذا به آن ها بدهد .

چون در خواست سلیمان از حد گذشت خداوند قبول فرمود و سلیمان به کلیه پیروان خویش دیو و جن و انس و حتی مور و ملخ فرمان داد تا می توانند آذوقه و خوراکی جمع و انبار کنند و در یک جا گرد آورند پس از گذشت ماهها مقدار خیلی زیادی از هر قبیل آذوقه در دشت وسیعی در کنار ساحل دریا جمع شد و مانند کوه بر روی هم انباشته گردید و حضرت سلیمان برای روز معینی کلیه جانداران را به ساحل دعوت کرد . وقتی همه انسانها و حیوانات حضور یافتند قبل از اینکه شروع به خوردن کنند و دست به چیزی بزنند ناگهان ماهی عظیمی سر از آب دریا در آورد و عرض کرد ای سلیمان صبحانه ی مرا زود برسان که از شدت گرسنگی تاب صبوری ندارم.

سلیمان فرمود تا شتری بریان در دهان آن ماهی که مانند غاری بود انداختند ماهی قورت داد و همچنان دهانش باز بود و وباره شتری و پس از آن فیلی و بعد از آن هرچی از آذوقه از قبیل گوشت و گلشن و سایر خوردنیه فراهم شده بود همگی در دهان او ریختند و با این حال دهانش بماند دقیقه نخستین باز بود و می گفت بدهید که سیر نشدم و هنوز گرسنه ام در حالی که از آن همه خوردنی و آذوقه چیزی باقی نمانده بود تا در دهان او بریزند و آتش اشتهایش را فرو نشانند . حضرت سلیمان از عجایب خلقت الهی به شگفت آمد و از آن ماهی پرسید مگر تو در روز چقدر خوراک میخوری ؟ عرض کرد یا نبی الله خداوند متعال هر روز سه قورت خوراک به من عطا می کند آنچه تو حال به من دادی نیم قورتش بود و اینک دو قورت و نیمش باقیست . سلیمان از کرده ی خود پشیمان گشت و روی نیاز به درگاه خدای چاره ساز آورد و اظهار عجز و ندامت فرمود . آنگاه عموم حیوانات بامر خداوند متفرق گشتند و هریک بروزی مقرر خود رسیدند و از نعمتهای روی زمین و طبیعت سیر شدند  .